flag vizantioflag hellas

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.   twitter   facebook  

Οι Σαρακατσαναίοι και τα άλλα μελέτια.

kallioras giorgos
 Του Καλλιώρα Γεώργιου

Καψομούνιδες, Μανταβέληδες, Βλαχούληδες κλπ

Πριν ξεκινήσω θα ήθελα να αναφέρω ότι τα παρατσούκλια ήταν κάτι το πολύ συνηθισμένο , και δεν υπήρχε Σαρακατσάνος να μην έχει το παρατσούκλι του , πολλοί μάλιστα είχαν δύο και τρία.
Οι Σαρακατσαναίοι, είτε μεταξύ τους, είτε από τους χωριάτες, είτε όταν νομάδευαν έπαιρναν διάφορες ονομασίες, αυτές είναι οι παρακάτω.

Νομαδικές.
Ρουμελιώτες ,Μοραΐτες , Κασσαντρινοί , Ασπροποταμίτες , Ξηρομερίτες , Βαλτινοί , Αγραφιώτες κλπ
Τους Αγραφιώτες και τους Λειβαδιώτες δεν έβαζαν άλλο όνομα διότι δεν είχαν φύγει ποτέ από τα μέρη τους και δεν χώριζαν από το σινάφι τους.

Σατιρικά
Είναι ονόματα πού δίνανε μεταξύ τους οι Σαρακατσαναίοι και έχουμε.

Οι Αγραφιώτες Σαρακατσαναίοι λέγανε τουρκόβλαχους τους Σαρακατσαναίους της Θεσσαλίας ,επειδή όταν ακόμα τ' Άγραφα ανήκαν στο Ρωμαίικο αυτοί εξακολουθούσαν να πηγαίνουν στο τούρκικο (έως το 1881). Όσοι πάλι κατέβαιναν το καλοκαίρι στη Οίτη τους έλεγαν Κοντοσέγκουνες , διότι είχαν αλλάξει λίγο την φορεσιά τους και φορούσαν σεγκούνια μαλλινάτα, αλλά και τις φουστανέλες τις κάνανε λίγο πιο κοντές, αλλά και γιατί οι κορυφές της Οίτης είναι χαμηλότερες.

Οι Ηπειρώτες αποκαλούσαν όλους τους άλλους Σοκακιάρους (από το σοκάκι) ,ότι άλλαζαν συνέχεια τόπους. Έτσι έλεγαν οι Ηπειρώτες τους Μακεδόνες και τους Ζαγωρίσιους Σαρακατσαναίους. Όσους είχαν λιγότερα πρόβατα και περισσότερα γίδια τους έλεγαν Μαναταβέληδες και Βλαχούληδες. Όσους δεν είχαν τσέλιγκα και έσμιγαν τα πρότα τρεις και τέσσαρες φτωχές οικογένειες τους έλεγαν Τσαποτόρηδες. Όλους τους βουνίσιους χωρικούς που κάνουν τους κτηνοτρόφους τους έλεγαν Καψομούνιδες.
Όλους τους ξεπεσμένους Σαρακατσαναίους τους έλεγαν Ραφτιάδες ,επειδή τους παρανόμιαζαν σαν τους ράφτες που γυρίζανε τρεις - τέσσαρες μαζί για να ράψουν σκουτιά ,και τους είχαν για καταφρονεμένους ανθρώπους.
Αυτούς που φορούσαν ζωνάρι όταν οι άλλοι φορούσαν σελάχι τους ονόμαζαν Ζωναράδες .Αυτούς που έτρεχαν πολύ τους έλεγαν Φτέρνηδες. Επίσης τους αχαΐρευτους και τους ακαμάτηδες τους αποκαλούσαν Γζιζοφάηδες επειδή δεν ήταν άξιοι να φτιάξουν καλό τυρί και τρώνε το δευτερότερο την άπαχη γκίζα.
Τους Σαρακατσαναίους της Μακεδονίας τους λέγανε Γκούντηδες , και τους Τσουμερκιώτες Σαρακατσάνους Ντουφεκαλεύρηδες, επειδή στα Τζουμερκιώτικα βουνά είναι λίγο το αλεύρι και το κυνηγάνε με το ντουφέκι. Όσους πάνε στα βουνά του Βάλτου τους λένε Καψομούνηδες , επειδή αυτά τα βουνά είναι κοντοβούνια και δεν έχουν πολύ κλαρί όπως τα Ηπειρώτικα . Γενικά τώρα οι Ηπειρώτες Σαρακατσαναίοι όλους τους Σαρακατσάνους της στερεάς Ελλάδος τους αποκαλούν Αγραφιώτες .Αλλά και οι Ηπειρώτες χωρικοί τους Σαρακατσαναίους της Θεσσαλίας και Μακεδονίας τους αποκαλούσαν Γράνηδες και Βλαχούληδες γιατί αχού λιγότερα πρόβατα και περισσότερα γίδια.

Οι Ξηρομερίτες Σαρακατσαναίοι ,όσοι πάνε στο Ξηρόμερο από τ'  αγραφιώτικα βουνά (το Σύντεκνο, τις Καμάρες κ.α), λένε τους Σαρακατσαναίους που κατεβαίνουν από τα Τζουμέρκα στο Ξηρόμερο Ελαφρομπαλάντζες ,επειδή μένουν σε μέρη δίχως πολύ χορτάρι και είναι πολύ φτωχοί. Αυτούς πάλι που ξεχειμώνιαζαν στο Φείδαρι και στ'  Αντελικό , τους λέγανε Κουμπιάριδες.
Οι Ξηρομερήτες έλεγαν Μπιστιτσιάνους ή Μπιστιτσιαναίους όσους Σαρακατσαναίους κατέβαιναν από το Γάβροβο , και μένουν τον χειμώνα στα χαμηλώματα γύρω από την Άρτα ,το Κουμπότι , το Λουτρό ,τον Καραβασαρά.

Πολλές φορές από το επίθετο ενός τσέλιγκα χάνουν οι Σαρακατσαναίοι την γενική τους ονομασία π.χ στην περιοχή Νεράιδα της Ευρυτανίας οι χωρικοί αποκαλούσαν τους Σαρακατσαναίους Ντελίδες ,διότι ο τσέλιγκας Ντελής με όλη την φάρα του από την απελευθέρωση του κράτους πήγαίνε στο Κούτσουρο της κοινότητος Νεράιδας ,έτσι που ξέχασαν πια πως είναι Σαρακατσαναίοι και τους δώσανε την ονομασία Ντελήδες.

Οι Σαρακατσαναίοι από τον δήμο Δολόπων και Αγράφων έλεγαν Λογγίσιους αυτούς που δεν είχαν στα Άγραφα λιβάδια και πήγαιναν το καλοκαίρι γύρω από τον Αλμυρό σε κουτσολίβαδα κρυμμένα σε δάση από έλατα .

Οι Μακεδόνες Σαρακατσαναίοι αποκαλούσαν τους Ηπειρώτες Σαρακατσαναίους Τουρκοηπειρώτες .
Οι Βαλτινοί Σαρακατσαναίοι λένε τους Ηπειρώτες Σαρακατσαναίους Σούζηδες, επειδή έμειναν στην Τουρκιά και δεν είχαν σειρά , ήταν ούλο στο ποδάρι ,δεν είχαν ρίζα όπως είχαν οι Αγραφιώτες και οι Λιβαδιώτες.

Επίσης οι χωρικοί της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας αποκαλούσαν τους Ηπειρώτες Σαρακατσαναίους Σιαμουρέληδες.



Από το βιβλίο της Αγγελικής Χατζημιχάλη "Οι Σαρακατσάνοι"  

sarakatsanos1 

radio1

Untitled-21

 

Καιρός

Θεσσαλονίκη Αθήνα Περτούλι Κωνσταντινούπολη