Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός: ο Άγιος των Σαρακατσαναίων (Α’ μέρος)
|
Είναι σημαντικό και χρήσιμο, εκδηλώσεις όπως αυτή που διοργανώνει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Σαρακατσαναίων για τον Πατρο-Κοσμά των Αιτωλό να μας δίνουν κίνητρα και να μας διεγείρουν έτσι ώστε να αναζητούμε πληροφορίες, σχετικές έρευνες και διάφορα άλλα στοιχεία που θα μας μορφώνουν περισσότερο και θα μας μαθαίνουν ιστορικές αλήθειες για την Πατρίδα μας και την Χριστιανοσύνη. Χάριν του διαδικτύου η αναζήτηση είναι πλέον εύκολη και γρήγορη με πολυπληθή αποτελέσματα.
Στο πλαίσιο της εκδήλωση της ΠΟΣΣ για τα 300 χρόνια από την γέννηση του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού και κυρίως λόγω του χαρακτηρισμού ως «Αγίου των Σαρακατσαναίων» προσπάθησα να συγκεντρώσω κάποιες πληροφορίες για την παιδεία του Κοσμά του Αιτωλού, τις διδαχές του, την συμβολή του στην ανάπτυξη της Ελληνικής Παιδείας και τους αγώνες του Αγίου για την Ελληνική γλώσσα. ΔΕΝ είμαι ειδικός, υπάρχουν –προφανώς- περισσότερο καταρτισμένοι επιστήμονες & ερευνητές επάνω στα συγκεκριμένα. ΩΣΤΟΣΟ, φρόντισα οι πηγές από τις οποίες άντλησα πληροφορίες να είναι αξιόπιστες και τα στοιχεία διασταυρωμένα.
Ο Κοσμάς ο Αιτωλός (κατά κόσμον Κώνστας) γεννήθηκε στην Αιτωλία το 1714. Σύμφωνα με τον βιογράφο του, Νικόδημο Αγιορείτη, γεννήθηκε στο χωριό Μέγα Δένδρο Απόκουρου κοντά στο Θερμό Αιτωλοακαρνανίας. Ανακηρύχθηκε άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας το 1961 και εορτάζεται στις 24 Αυγούστου. Από τα σημαντικότερα προβλήματα που απασχόλησαν τον Κοσμά των Αιτωλό είναι το γεγονός ότι ο ελληνισμός κυρίως μετά την άλωση της Πόλης το 1453 διανύει μια περίοδο δουλείας, σκλαβιάς και ταπείνωσης (χαρακτηρίζεται και ως ο «Άγιος των Σκλάβων». Η αμάθεια είναι μεταξύ άλλων ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του υπόδουλου Ελληνισμού. Το πνευματικό σκοτάδι είχε εξαπλωθεί τόσο πολύ σε βαθμό που οι λίγοι πνευματικοί άνθρωποι της εποχής εξέφραζαν ανησυχίες για την εξαφάνιση της ελληνικής γλώσσας, ακόμη και του ιερού Ευαγγελίου. Το κρυφό σχολειό λειτουργεί ως παραπέτασμα στην ορμή του εξισλαμισμού και συμβάλλει τα μέγιστα στη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας.
Σημειώνεται ότι σε πολλές περιοχές της Μακεδονίας, της Ηπείρου, της Θεσσαλίας οι κάτοικοι ήταν βλαχόφωνοι ή δίγλωσσοι ή μιλούσαν αρβανίτικα και χρησιμοποιούσαν ελάχιστα την ελληνική γλώσσα. Η ελληνική γλώσσα κινδυνεύει! Και επειδή η γλώσσα ταυτίζεται απόλυτα με το Έθνος και την ταυτότητα μας, ο Κοσμάς ο Αιτωλός αντιλαμβάνεται ότι κινδυνεύει η επιβίωση του ελληνικού Έθνους. Ο αγώνας του Πατρο-Κοσμά για τη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας υπήρξε μεγάλος. Ιδρύοντας σχολειά στις ορεινές περιοχές της Θεσσαλίας και της Ηπείρου, ζητεί και επιβάλλει σχεδόν τους βλαχόφωνους των ελληνικών χωριών να μιλούν μόνον την ελληνική γλώσσα. Αυτό που ‘έσκιαξε’ τον Πατρο-Κοσμά είναι ότι έβλεπε ακόμη και μέσα στα σπίτια τους να μην ομιλείται η ελληνική! Σύμφωνα με τον Χριστ. Περραιβό (Σύντοµος βιογραφία Ρήγα Φεραίου, έκδ. Α΄, Αθήνα 1860) και των Α.Βακαλόπουλος (Ιστορία του Νέου Ελληνισµού, ό. π. τόµος ∆΄) αυτή την εποχή παρατηρείται και υποχώρηση της βλάχικης γλώσσας.
Η πνευματική κατάσταση του υπόδουλου ελληνισμού αρχίζει να βελτιώνεται και να αναγεννιέται κυρίως τον 18ο αιώνα, με την εμφάνιση μεγάλων διαφωτιστών και διδασκάλων του Γένους, όπως ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Αδαμάντιος Κοραής και ο Ρήγας Φεραίος.
Ο Α.Βακαλόπουλος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «είναι απόλυτη ανάγκη ενός νέου Προδρόµου, ο οποίος θα πλησιάσει πολύ τις λαϊκές µάζες - και σ’αυτές ακόµη τις απόµερες και απολίτιστες γωνιές, ιδίως στη ∆υτική Ελλάδα - θα εισδύσει στα µύχιατης ψυχής τους, θα ενθουσιάσει τα πλήθη και θα τα συγκινήσει βαθύτατα, ώστε να επιτύχει στον αγώνα του για το διαφωτισµό και την άµυνα του έθνους. Και το αίτηµα αυτό της εποχής το διαισθάνεται, το συλλαµβάνει και το µετουσιώνει σε έργο στην κρίσιµη αυτή εποχή οενδεδειγµένος άνθρωπος, ο Κοσµάς ο Αιτωλός».